Prawo do odmowy zeznań: Kiedy możesz odmówić składania zeznań Co się dzieje, gdy zostajesz świadkiem dochodzenia policyjnego? Tutaj znajdziesz wszystkie informacje.
W skrócie
- Prawo do odmowy zeznań istnieje, gdy możesz narazić siebie lub swoich bliskich na odpowiedzialność karą karną lub gdy jesteś zawodowym zachowującym tajemnicę. To prawo jest uregulowane w Kodeksie postępowania karnego (§ 52 i § 53 StPO).
- Jako świadek nie musisz obciążać siebie. Nie musisz odpowiadać na pytania, które sugerują możliwość popełnienia przez ciebie przestępstwa. Jeśli to prawo zostanie podważone, powinieneś skorzystać z pomocy prawnej.
- Jako podejrzany masz prawo do milczenia i nie składania zeznań w sprawie. To prawo obowiązuje przez cały proces karny. Warto skonsultować się z prawnikiem przed złożeniem zeznań.
Odmowa składania zeznań
W jakich przypadkach odmowa składania zeznań jest dozwolona?
To, czy musisz składać zeznania jako świadek i czy masz prawo do odmowy, jest uregulowane w Kodeksie postępowania karnego (StPO). Ogólnie rzecz biorąc, nie musisz składać zeznań przed policją i masz prawo do milczenia. Jednak jeśli zostaniesz wezwany jako świadek na rozprawę sądową, jesteś zobowiązany się stawić i składać zeznania. Ponadto istnieje wtedy prawny obowiązek mówienia prawdy i udzielania wszelkich istotnych informacji, które znasz.
Jednak istnieją pewne wyjątki od tej zasady. Jako świadek masz prawo do odmowy zeznań w określonych okolicznościach. Prawo to jest uregulowane w § 52 i § 53 StPO. Prawo do odmowy zeznań przysługuje, gdy przez złożenie zeznań:
- Naraziłbyś siebie lub bliskiego krewnego (małżonka, dzieci, rodziców, rodzeństwo) na ryzyko ścigania karnego. (§ 52 StPO)
- Jesteś osobą zachowującą tajemnicę zawodową, taką jak lekarze, prawnicy, duszpasterze i inni, którzy z powodu swojej działalności zawodowej są zobowiązani do zachowania poufności. (§ 53 StPO) Jeśli nie jesteś pewien, czy masz prawo do odmowy zeznań lub jak go wykorzystać, możesz skorzystać z porady prawnej.
Odmowa zeznań wobec krewnych
Wobec policji nie zależy więc na tym, czy przysługuje ci szczególne prawo do milczenia. Prawa do milczenia, które są uregulowane w prawie, stają się jednak ważne, gdy państwo może zmusić cię do złożenia zeznań. To ma miejsce, gdy jesteś wezwany do składania zeznań przed prokuratorem lub sędzią. Istotną rolę odgrywa tu bliskość osobista do podejrzanego.
Nikt nie powinien znaleźć się w konflikcie sumienia, składając zeznania na temat osób bliskich. Pełne prawo do odmowy składania zeznań przysługuje małżonkom, narzeczonym, zarejestrowanym partnerom życiowym i krewnym w linii prostej. Krewni w linii bocznej mogą odmówić składania zeznań aż do trzeciego stopnia pokrewieństwa.
Szczególny przypadek prawa do odmowy zeznań: rodziny patchworkowe
W przypadku rodzin patchworkowych kwestia prawa do milczenia może być czasami skomplikowana. Niemniej jednak istnieje pewien fakt, który wielu osobom może być nieznany: Osoby żyjące w nieformalnych związkach mogą odmówić zeznań przeciwko swoim dzieciom, ale nie przeciwko swojemu partnerowi. Rozwód lub rozwiązanie zarejestrowanego związku życiowego nie mają zaskakująco wpływu na prawo do odmowy zeznań, które już się pojawiło.
Prawo do odmowy zeznań przy samookaleczeniach
Bardzo ważnym zasadą uregulowaną w Kodeksie postępowania karnego jest to, że jako świadek nigdy nie musisz obciążać siebie. Oznacza to, że nie musisz odpowiadać na pytania, które sugerują możliwość popełnienia przez ciebie przestępstwa. Nie jest konieczne, aby istniało konkretne podejrzenie. Wystarczy, że istnieje nawet minimalna możliwość popełnienia przestępstwa.
Najpóźniej w momencie, w którym ktoś próbuje ci odebrać to prawo z wątpliwymi podstawami, powinieneś zwrócić się o wsparcie prawnika. W takich przypadkach istnieje bowiem duże ryzyko, że najpierw zostaniesz zapytany jako niewinny świadek, a potem zostaniesz przekwalifikowany na podejrzanego.
Adwokat
Mówiąc o adwokacie: W większych procesach karnych masz jako świadek często prawo do otrzymania adwokata opłaconego z kasy państwa. Jeśli wszystkie prawa zawodzą, nie unikniesz zeznań. Wtedy podlegasz bezwarunkowemu obowiązkowi mówienia prawdy. Fałszywe zeznania, być może nawet składane pod przysięgą, mogą być surowo karane karą pozbawienia wolności. Po prostu nie przyjście na przesłuchanie lub konsekwentna odmowa składania zeznań to nie jest alternatywa. Ponieważ w takim przypadku grozi kara aresztu do sześciu miesięcy, a ponadto musisz ponosić koszty postępowania.
Odmowa składania zeznań w przypadku tajemnicy zawodowej
Prawo do odmowy składania zeznań jako świadek z powodu tajemnicy zawodowej jest ważnym elementem naszego systemu prawno-ustrojowego. Zapewnia ono ochronę poufnych informacji uzyskiwanych w ramach określonych zawodów i zachowuje zaufanie między specjalistami a klientami.
W związku z tym pewne grupy zawodowe mają prawo do odmowy składania zeznań, jeśli są zobowiązane do zachowania poufności ze względu na swoją działalność zawodową. Obejmuje to lekarzy, prawników, doradców podatkowych, terapeutów, duchownych i inne grupy zawodowe, których działalność wymaga zaufanej relacji z klientami. Jeśli jako taki zawodowiec zostaniesz wezwany jako świadek przed sąd, możesz skorzystać z prawa do odmowy składania zeznań. Nie musisz ujawniać informacji objętych tajemnicą zawodową ani odpowiadać na pytania w tej sprawie.
Czy prawo do odmowy składania zeznań przysługuje podejrzanym?
Tak, jako podejrzany w postępowaniu karnym masz prawo do milczenia od samego początku i nie musisz składać zeznań w sprawie (§ 136 ust. 1 zdanie 2 Kodeksu postępowania karnego StPO)
To prawo obowiązuje przez cały proces karny, zarówno podczas dochodzenia policyjnego, jak i podczas głównego postępowania przed sądem. Jako podejrzany nie musisz nigdy składać zeznań w sprawie, i nie może to zostać uznane na twoją niekorzyść, jeśli skorzystasz z tego prawa. Ponadto masz prawo do skonsultowania się z prawnikiem przed złożeniem zeznań. Może on doradzić i pomóc w zachowaniu twoich praw. Jeśli zostaniesz przesłuchany przez policję lub prokuraturę, zazwyczaj nie powinieneś składać zeznań, zanim nie porozmawiasz z prawnikiem. Jedyną informacją, którą musisz podać, są twoje dane osobowe (imię, adres, data i miejsce urodzenia), jeśli zostaniesz o to zapytany.
Czy świadkowie mogą milczeć na zawsze?
Oczywiście świadkowie nie mogą milczeć wiecznie. Na przykład mogą być zobowiązani do składania zeznań przed prokuratorem lub sędzią. Jednak zazwyczaj nie są one obecni na miejscu, więc jako świadek zostajesz najpierw wezwany na późniejszy termin.
Dlatego zawsze masz możliwość skonsultowania się z prawnikiem przed złożeniem zeznań. Lub możesz przyprowadzić ze sobą świadka, który, z resztą, nie musi być koniecznie prawnikiem. Dopiero przed prokuratorem lub sędzią ważne jest, czy jesteś krewnym, narzeczonym lub spowinowaconym z podejrzanym. Może to stanowić podstawę do dalszych praw.
Czy mogę odmówić zeznań z obawy?
Kodeks postępowania karnego (StPO) precyzyjnie określa, kiedy można odmówić zeznań jako świadek. Strach czy groźby zazwyczaj nie są uznawane za uzasadnione powody. Jednak jeśli jako świadek wstrzymujesz się od składania zeznań ze strachu przed represjami, powinieneś koniecznie powiadomić o tym organy ścigania lub prawnika. W Niemczech istnieje program ochrony świadków, który obejmuje różne środki, takie jak tajne adresy zamieszkania, ochronę policji, towarzyszenie na rozprawach sądowych lub w skrajnych przypadkach nowe tożsamości. Alternatywnie, możesz składać zeznania poza przesłuchaniem i nie musisz spotykać się osobiście z oskarżonym.
Czy prawo do odmowy zeznań może również mieć negatywne skutki?
Decyzja o odmowie zeznań może mieć różne konsekwencje – w zależności od twojej roli w postępowaniu karnym.
Jako świadek
Jeśli jako świadek odmówisz zeznań bez uzasadnionego powodu (na przykład ze względu na ryzyko samookaleczenia lub naruszenie tajemnicy zawodowej), sąd może nałożyć na ciebie karę pieniężną. W ciężkich przypadkach może nawet zostać nałożona kara aresztu, jeśli odmawiasz składania zeznań. Ponadto odmowa składania zeznań może wpłynąć negatywnie na ustalenie prawdy i tym samym negatywnie wpłynąć na przebieg procesu.
Jako podejrzany
Jako podejrzany masz prawo do milczenia, i to prawo nie może być użyte przeciwko tobie. Niemniej jednak w niektórych przypadkach składanie zeznań może być pomocne w przedstawieniu swojej wersji wydarzeń. Twój obrońca może ci doradzić w tej kwestii. Jeśli zdecydujesz się milczeć, może to spowodować, że sąd uwzględni jedynie dowody i zeznania oskarżenia.
Niezależnie od twojej roli w postępowaniu karnym zawsze warto skonsultować się z prawnikiem przed podjęciem decyzji o odmowie zeznań. Dokładne konsekwencje zależą od konkretnej sytuacji w danym przypadku.
